Elleboog / Pols / Hand

Symptoom van Raynaud

Definitie

De definitie van het symptoom van Raynaud wordt beschreven als een teken van een aandoening waarbij door vasculaire insufficiëntie aan de distale extremiteiten een witte verkleuring van de vingers en/of tenen ontstaat, gevolgd door een blauwe verkleuring. Beide fasen gaan gepaard met pijn en functionele beperkingen.

Etiologie

Het symptoom van Raynaud komt vrij frequent voor met een incidentie van 3-21%.

Hierbij wordt een primaire, die de ziekte van Raynaud wordt genoemd, en een secondaire vorm onderscheiden.

Bij de primaire vorm is de etiologie onbekend.

De secundaire Raynaud is vaak een uiting van systeemaandoeningen zoals sclerodermie, M. Sjögren, reumatoïde arthritis, SLE, polymyositis of een perifere vasculaire aandoening zoals thrombangeïtis obliterans of M. Buerger. Sommige chemotherapeutica hebben het syndroom van Raynaud als bijwerking (cisplatinum, bleomycine en vincristine).

Het exacte pathofysiologische mechanisme is niet duidelijk. Aangetoond is dat de fysiologische vasoconstrictie op nor-adrenaline versterkt wordt door koude en dat er een verhoogde gevoeligheid is voor α2-agonisten en serotonine. Ook zou er een rol zijn voor het sterk vasoconstrictieve endotheline-1.

Klachten/verschijnselen

Patiënten met het Raynaud fenomeen klagen voornamelijk over een witte pijnlijke verkleuring ter hoogte van de distale delen van de extremiteiten (handen en voeten) uitgelokt door koude of emotie. Deze wordt gevolgd door een pijnlijke blauwe verkleuring van de acra en soms treden er ulcera op.

Diagnostiek

Lichamelijk onderzoek

Bij Raynaud is internistische/rheumatologische evaluatie van groot belang om een primaire etiologie uit te sluiten. Inspectie van de handen en voeten op wondjes, ulcera en de aanwezigheid van verwijde capillairen in het nagelbed zijn hierbij van belang.

Aanvullend Somatische Diagnostiek

  • Aanvullend laboratorium onderzoek (bezinking, antistoffen, nierfunctie ) gericht op auto-immuun aandoeningen kan veelal beter door een internist en/of reumatoloog worden verricht.
  • Bij het syndroom van Raynaud is beeldvorming niet geindiceerd.
  • Het bepalen van de transcutane zuurstofsaturatie kan als parameter voor de ernst van de pathologie gebruikt.

Behandeling

Bij de primaire vorm van Raynaud wordt in het algemeen conservatief en niet medicamenteus behandeld en verloopt vaak gunstig in de tijd. Men kan doorgaans volstaan met voorlichting en advies om uitlokkende factoren te vermijden door bv.: zich warm te kleden, stoppen met roken, voldoende beweging en het vermijden van medicijnen met een vasoconstrictieve werking.

De behandeling van deze secundaire vorm van Raynaud is in eerste instantie gericht op de achterliggende aandoening.

Somatische Behandelingen:

Farmacologische behandelingen:

Anti-inflammatoire therapieën

  • Vaatverwijders nifedipine (Ca+-antagonist) en prazosine (α1-blokker)

Analgetische therapieën

  • Gabapentine. Ketamine iv is mogelijk effectief en op dit moment onderwerp van klinische studies.

Vasodilatoire therapie

  • Calcium influx blokkade is mogelijk effectief. Ketanserine lijkt effectief.

Spasmolytische therapie

  • Orale spasmolytische therapie met benzodiazepines of baclofen.
  • Baclofen intrathecaal is mogelijk effectief bij patiënten met bijkomende dyskinesie.

Andere Behandelingen

Interventionele Pijnbehandelingen